Op dit moment lijkt corona het leven van iedereen in Nederland – en in een groot deel van de rest van de wereld – volledig te beheersen. Alle gesprekken gaan erover en de media blijven doorlopend informeren over de laatste stand van zaken. Dat is logisch in een crisis, maar er ligt gevaar op de loer; namelijk dat we ons volledig gaan identificeren met deze crisis en vergeten welke andere verhalen gewoon doorgaan. In mijn vakgebied, waarin we het delen van verhalen inzetten voor persoonlijke groei en sociale impact, noemen we dit de single story problematiek. We gebruiken daarbij bewust het woord problematiek: het vastzitten in een single story leidt zelden tot iets positiefs en doorgaans is slachtofferschap het gevolg. We hebben het dan met name over de invloed op de mentale gezondheid van mensen wiens identiteit is gereduceerd tot één verhaal.

Dat gebeurt bijvoorbeeld met mensen met psychische of lichamelijke klachten. Zij identificeren zich vaak met hun dossier. Ik maak dat regelmatig mee als ik workshops geef aan deze zogenaamde moeilijke doelgroepen. Al bij de introductie noemen ze meteen de aandoening waaraan ze lijden, om vervolgens ook alles in het teken daarvan te stellen, inclusief de excuses om iets niet te kunnen. Ons werk is dan in om hun horizon te verbreden, door deelnemers te laten ontdekken dat ze uit meerdere verhalen bestaan. Door hen uit te nodigen om ook aan die andere verhalen te werken. Het is mooi en ook hoopgevend om te zien hoe snel mensen ten positieve veranderen en sterker worden, op het moment dat ze beseffen dat het niet één verhaal is dat hun identiteit bepaalt.

Datzelfde zien we gebeuren met de mannen in sociaal isolement waarmee we in Amsterdam West en Nieuw-West werken, of met de LHBTQI’ers in de Balkan die we met verhalen helpen om aan acceptatie te werken. Op het moment dat deze groepen hun verhaal verbreden, en een depressie, eenzaamheid of seksuele identiteit niet meer de enige rol speelt, zie je ze opbloeien en de mentale veerkracht vrijwel onmiddellijk toenemen.

Nu lijkt er echter een collectieve single story te ontstaan. Waar we door ervaring weten wat een single story doet met de mentale gezondheid van een individu, worden we nu geconfronteerd met een situatie van een hele grote groep mensen die hun handelen en zijn steeds meer in het teken van één aspect stellen. Als ik de lijn doortrek, verwacht ik dat dit beslist een enorme invloed zal hebben – en waarschijnlijk al heeft – op het geestelijke welzijn van een groot deel van de bevolking, met alle gevolgen van dien.

Om die reden is het belangrijk om nu al, midden in de crisis, actief ruimte te maken voor andere verhalen. Herinneringen uit het verleden en dromen voor de toekomst. Laten we die actief delen, door er de ander naar te vragen en er tijd voor te maken om ernaar te luisteren. Die tijd hebben we namelijk op dit moment voldoende. Zonder het virus en de problemen die ermee gepaard gaan te ontkennen, moeten we blijven beseffen dat dit maar een deel van ons bestaan is en er daarnaast heel veel anders blijft doorgaan. Dat is een verantwoordelijkheid die we moeten nemen ten opzichte van onze eigen mentale gezondheid (en veerkracht), net zoals we dat voor de ander moeten doen. Het delen van andere verhalen en zorgen dat mensen niet vast komen te zitten in dat ene lastige verhaal is net zo goed onderdeel van het geven om elkaar, en zal ons bovendien helpen om gezonder door crisis te komen.

Heb je inspiratie nodig om verhalen met elkaar te delen? Hier vind je drie tips om een gesprek op gang te brengen.